Tony Barber
Serbia nuk është e përshtatshme për planin e zgjerimit të BE-së
Asnjë vend nuk është anëtarësuar në Bashkimin Evropian që prej futjes së Kroacisë në vitin 2013.
Por për të gjykuar rekomandimet e Komisionit Evropian, ka vërtet një vrull të ri pas projektit të ngecur të zgjerimit të BE-së.
Brukseli po propozon hapjen e bisedimeve me Ukrainën, Moldavinë dhe Bosnje-Hercegovinën dhe bërjen e Gjeorgjisë një kandidate për anëtarësim.
Të gjithë anëtarët e mundshëm – duke përfshirë gjashtë shtete ballkanike, por ka shumë të ngjarë jo Turqinë – u kujtohet se duhet të zbatojnë reformat politike, ekonomike dhe administrative të nevojshme për t’i bërë ato të përshtatshme për pranim.
Por mesazhi i përgjithshëm është i qartë: zgjerimi i BE-së është i dëshirueshëm, madje i nevojshëm, për shkak të rreziqeve që përballet Evropa pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022.
Megjithatë, hidhini një sy raporteve individuale të vendeve në sondazhin e komisionit dhe tabloja është më e paqartë.
Asnjë anëtar aspirant nuk është afër përmbushjes së të gjitha kritereve për demokracinë, sundimin e ligjit dhe standardet ekonomike.
Një shembull i qartë është Serbia, kandidatja më e madhe në Ballkan për nga popullsia dhe territori.
Serbia, na thuhet, se po bën shumë pak për të zgjidhur mosmarrëveshjet e saj me Kosovën.
Politika e saj e jashtme është jo në përputhje me BE-në, veçanërisht për shkak të afërsisë me Rusinë.
Serbia ka bërë përparim të kufizuar në trajtimin e korrupsionit dhe krimit të organizuar.
Pavarësia e medias është e dobët.
Në të vërtetë, komisioni do të ishte i justifikuar edhe nëse përdorte një gjuhë edhe më të fortë.
Mosmarrëveshja e Kosovës është një pengesë e madhe për hyrjen e Serbisë në BE.
Por jo më pak serioze është çështja nëse presidenti, Aleksandar Vuçiç, dhe partia e tij Progresive Serbe janë të sinqertë në lidhje me dëshirën për t’u bashkuar me bllokun 27-vendesh.
Një lexim më realist i politikave të Serbisë sugjeron se objektivi kryesor i elitës në pushtet është thjesht të qëndrojë në pushtet.
Kjo duke kufizuar opozitën politike dhe duke kontrolluar gjyqësorin, aparatin e sigurisë, sektorin publik dhe median në mënyra që sfidojnë vlerat themelore të BE-së.
Një synim i dytë është të ruhet një masë e pavarësisë për Serbinë duke kultivuar marrëdhënie me Rusinë dhe Kinën.
Ku kanë çuar këto politika?
Në korrik, SHBA njoftoi sanksione ndaj Aleksandar Vulin, kreut të agjencisë së sigurisë shtetërore të Serbisë dhe një aleati të Vuçiçit, për përfshirje të supozuar në krimin e organizuar ndërkombëtar, operacionet narkotike, lidhjet me Rusinë dhe “promovimin e narrativave etno-nacionaliste që nxisin paqëndrueshmërinë në Serbi dhe Rajoni”.
Kjo akuzë kundër Vulin, i cili dha dorëheqjen këtë muaj, i referohet shfaqjes nën sundimin e Vuçiçit të konceptit të botës serbe – një nocion që kujton promovimin e Presidentit Vladimir Putin të botës ruse.
Moska dhe Beogradi pretendojnë të drejtën dhe detyrën për të “mbrojtur” rusët dhe serbët etnikë që jetojnë jashtë shtetit amë.
Në Ukrainë, kjo shërben si justifikim i Putinit për aneksimin e tokave që ai i konsideron pjesë të “botës ruse”.
Për Serbinë, kjo nënkupton që jo vetëm Kosova, por Mali i Zi dhe Republika Srpska, pjesa e banuar nga serbët e Bosnjës dhe Hercegovinës, duhet të jenë pjesë e një sfere politike të Serbisë së Madhe.
Qëllime të tilla janë krejtësisht të papajtueshme me anëtarësimin në BE, por problemi nuk ndalet me kaq.
Vuçiç këtë muaj shpërndau parlamentin dhe shpalli zgjedhje të parakohshme për dhjetorin me qëllim të zgjatjes së qeverisjes së partisë së tij.
Votimi është i sigurt se nuk do të jetë më i drejtë se zgjedhjet e prillit 2022, për të cilat monitoruesit e pavarur thanë se favorizuan pushtetarët.
Brukseli meriton për shtyrjen përpara me planet e zgjerimit të BE-së.
Por në Serbi procesi është në ngërç dhe duke humbur besueshmërinë – duke hedhur dyshime nëse këto plane do të zgjidhin problemin e kthimit demokratik dhe jostabilitetit rajonal në Ballkan.
Shkruar nga redaktori i Financial Times, Tony Barber
