60% e produkteve ruse janë me cilësi të dobët, të pasigurta ose të falsifikuara

Nëse jetoni në Rusi, tashmë mund të shqetësoheni për atë që po hani. Mbikëqyrësit thonë se prodhuesit e qumështit rregullisht shtonin niseshte, shkumës dhe sapun në qumështin e tyre. Një e pesta e markave të havjarit përmbante baktere të lidhura me E coli.

Pjekësit e bukës u zbuluan se përdornin grurë të klasës së pestë, lloji i destinuar zakonisht për bagëtinë. Më shumë se gjysma e salmonit të prerë në raftet e dyqaneve është e pasigurt. Dhe këto janë vetëm zbulimet më të fundit. Kontrolli i cilësisë në sektorin e ushqimit të Rusisë duket se nuk funskionon.

Produktet jo cilësore janë të shumta. Por pas ambalazhit të bukur, fshihen produkte të rrezikshme. Por, si u keqësuan gjërat? Në historinë kaotike të Rusisë që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, ka të ngjarë të mos ketë pasur kurrë një epokë të artë të cilësisë së ushqimit.

Por gjërat padyshim morën një kthesë për keq në 2010, thotë Irina Tikhmyanova, një zëdhënëse e Roscontrol, një organizatë jofitimprurëse që monitoron standardet e ushqimit. Në atë kohë, Dmitry Medvedev, ishte president dhe slogani i tij ishte që “organet shtetërore duhet të ndalojnë së torturuari biznesin”.

Një nga burokracitë që do të eliminohej ishte çertifikimi i detyrueshëm i ushqimit. Prodhuesve të ushqimit u kërkohej tani vetëm të deklaronin se ushqimi i tyre plotësonte standardet e cilësisë. Ata, së bashku me shitësit me pakicë, ishin përgjegjës për cilësinë. Shteti u kufizua me kontrollimin e secilit prodhues një herë në tre vjet – dhe mori përsipër të jepte paralajmërim paraprak para se të mbërrinte, përveç nëse ishte marrë një ankesë zyrtare nga konsumatorët.

“Ishte një fitore për bizneset që lobuan për më pak kontroll të shtetit”, thotë Alexei Alexeyenko, ndihmës i shefit të Shërbimit Federal të Rusisë për Mbikëqyrjen Veterinare dhe Fitosanitare, Rosselkhoznadzor. Ndryshimet dobësuan në mënyrë dramatike mbrojtjen e konsumatorit. “Kontrolli midis prodhuesve dhe raftit të dyqanit – baza e çdo mbrojtjeje kundër ushqimit me cilësi të dobët – është shkatërruar”, thotë Tikhmyanova.

Pastaj, dy vjet më parë, ndodhi diçka transformuese. Në vitin 2014, Moska aneksoi Krimenë dhe nxiti luftën civile në Ukrainën lindore. Si përgjigje, shumica e botës së zhvilluar vendosi sanksione ndaj Rusisë. Pastaj, disa muaj më vonë, çmimi i naftës, eksporti më i rëndësishëm i Rusisë, filloi të bjerë me shpejtësi. Kishte dy efekte. Së pari, Moska vendosi ndalesa hakmarrëse në shumicën e importeve të ushqimit nga Evropa, SHBA dhe të tjerët që ishin bashkuar me sanksionet. Së dyti, Rusia hyri në recesionin e saj më të thellë, më të gjatë që nga vitet 1990 dhe e cila është ende për të ecur në rrugën e saj të plotë.

Këto zhvillime helmuan tregun e ushqimit. Importet me vlerë rreth 9 miliardë dollarë në vit u ndaluan, duke çliruar prodhuesit rusë nga konkurrenca me cilësi të lartë. Ndërkohë, ndërsa rusët u varfëruan, ata filluan të shpenzojnë më pak për ushqim. Kjo krijoi presion të pamëshirshëm ndaj prodhuesve për të ulur çmimet. Dhe falë mbikëqyrjes shtetërore të dobësuar rishtas, shumë zgjodhën metoda të pandershme. “Prodhimi vendor i ushqimit filloi të rritet shumë shpejt”, thotë Alexeyenko. “Por me të erdhën edhe gjërat negative, falë mungesës së konkurrencës, prodhuesit filluan të falsifikojnë produktet e tyre”.

Kur një grup rusësh të shqetësuar ngritën ankesë në Roscontrol, tre vjet më parë për të monitoruar cilësinë e mallrave të konsumit, ata prisnin që rreth 15-20 për qind e produkteve që testuan të ishin të gabuara. Doli të jetë një nënvlerësim masiv. “Gjashtëdhjetë për qind e produkteve të testuara nga Roscontrol janë me cilësi të dobët, të pasigurt ose të falsifikuar”, thotë Tikhmyanova. Roscontrol blen produkte në dyqane, i nënshtron atyre në prova laboratorike dhe publikon gjetjet e tij në internet që publiku t’i lexojë. Në prill të vitit të kaluar, asaj iu bashkua një organ i ri i financuar nga shteti i quajtur Roskachestvo, i cili bën të njëjtën gjë.

Gjetjet e tyre shpesh janë mahnitëse. Tridhjetë e gjashtë nga 46 markat e djathit dhe gjalpit të testuar vitin e kaluar nga Roscontrol u falsifikuan. Prodhuesit e djathit shkelën normat sanitare, aditivët e tepruar dhe konservuesit, ose ishin të pandershëm në lidhje me përbërësit e tyre. “Ky produkt nuk mund të quhet djathë”, ishte vendimi për shumë produkte. Një markë gjalpi, mbështjellësi i së cilës tregon lopë vizatimorë duke kullotur në një fushë të gjelbër neoni dhe mburret me një përmbajtje yndyre prej 72.5 për qind, u zbulua se “nuk përmban yndyrë shtazore, vetëm vajra bimorë”.

Vetëm shtatë nga 33 markat e suxhukut të testuar nga Roscontrol plotësuan standardet e cilësisë. Të tjerët përmbanin miell, patate, soje, aditivë të paidentifikuar dhe lëkurë. Në një provë tjetër, dy në dhjetë marka të ujit mineral përdorën ujë të ricikluar; dy të tjerë tejkaluan nivelet e lejuara të radioaktivitetit. Ndër shkelësit e ligjit ishin marka të mëdha, mbarëkombëtare dhe kompani të huaja.

Roskachestvo bëri zbulimin edhe më tronditës ndërsa vëzhgonte havjar të kuq. Trembëdhjetë nga 23 markat e testuara nuk arritën të plotësojnë kërkesat sanitare. Pesë përmbanin E coli, një bakter që jeton në zorrë dhe mund të jetë vdekjeprurës. Mashtrimi krijon një cikël vicioz që ulë çmimet dhe ua bën më të vështirë prodhuesve të ndershëm të qëndrojnë në biznes. Me të ardhurat e rusëve ende në rënie, situata po përkeqësohet.

“Në planin afatgjatë”, thotë Tikhmyanova, “kjo lloj konkurrence çmimesh mund të bëjë që produktet cilësore të shuhen”. Mashtrimi do të vazhdojë për sa kohë që rusët janë të mbërthyer në rënie ekonomike dhe duke kërkuar thirrje për produkte më të lira, thotë Dmitry Vostrikov, shefi i zhvillimit në lobin e prodhuesve të ushqimit të Rusisë, Rosprodsoyuz. “Situata do të përmirësohet nëse të ardhurat e njerëzve fillojnë të rriten”, thotë ai.