The New York Times: Evropa thotë se fuqia e gazit të Putinit po dobësohet

Gazeta e njohur amerikane, The New York Times, i ka kushtuar një analizë rrethanave aktuale nëpër të cilat po kalon Evropa dhe sfidat që e presin lidhur me furnizimin me energji.

Se sa është alarmante gjendja me furnizim me energji në Evropë dhe sa komod ndjehen rusët me idenë se evropianët, megjithatë, do të jenë të detyruar ta blejnë gazin me çmim super të lartë, e dëshmon edhe tallja që mediat ruse e bëjnë në llogari të gjermanëve dhe italianëve: se italianët duhet t’i ziejnë makaronat për dy minuta, ndërkaq gjermanët veçse po heqin dorë nga dushi.

Sipas gazetës, në Gjermani dhe gjetkë, liderët po bëhen më të sigurt se përkushtimi për grumbullimin dhe rreshtimin e burimeve alternative të energjisë mund t’i ndihmojë ata të zbusin furnizimin e eksporteve nga Rusia, transmeton Demokracia.com.

Jo shumë kohë pasi forcat ruse pushtuan Ukrainën, filloi një mobilizim tjetër, ministrat evropianë të energjisë dhe diplomatët filluan të udhëtojnë nëpër botë dhe të nënshkruajnë marrëveshje energjetike – duke garuar për t’u përgatitur për një dimër të ashpër nëse Rusia zgjedh të ndërpresë gazin e saj të lirë si hakmarrje ndaj sanksioneve perëndimore.

Që atëherë, presidenti Vladimir Putin është përballur vazhdimisht me rubinetin e gazit në Evropë. Nëpërmjet Gazprom, monopoli i gazit të kontrolluar nga Kremlini, Rusia ka reduktuar ndjeshëm furnizimet ose i ka pezulluar ato për ditë të tëra – deri javën e kaluar, kur njoftoi se do të ndalonte për një kohë të pacaktuar rrjedhat përmes gazsjellësit Nord Stream 1 që furnizon Gjermaninë dhe përmes tij pjesën më të madhe të Evropës.

Megjithatë, kur goditja më në fund erdhi, ajo provokoi më shumë tallje se sa zemërim te liderët evropianë, të cilët thonë se deri tani nuk do të prisnin asgjë më pak nga Putin, dhe se ata kanë pranuar se epoka e importeve të lira të gazit rus ka mbaruar-diçka e paimagjinueshme se mund të ndodhte vetëm pak muaj më parë.

“Do të ishte befasuese e kundërta e kësaj”, tha këtë javë Robert Habeck, ministëri gjerman i Ekonomisë, pas njoftimit të Rusisë se Nord Stream 1 do të mbetej i mbyllur.

“E vetmja gjë nga Rusia që është e besueshme janë gënjeshtrat”, theksoi ai.

Edhe tregjet, të cilat tashmë kanë çmime të larta në kosto më të larta për gazin, duket se e morën me hapa të shpejtë përçarjen e fundit. Pas rritjes për 5 për qind pas njoftimit të Gazprom, çmimet tani janë më të ulëta se sa që ishin në fillim të javës së kaluar.

Kjo nuk do të thotë se vendet evropiane nuk po ndiejnë dhimbjen ose kanë shmangur rrezikun që kriza e energjisë mund të mbjellë trazira sociale, duke thyer unitetin e tyre kundër Kremlinit këtë dimër. Por, një pjesë e madhe e dëmit është bërë tashmë me çmimet e gazit disa herë mbi çdo gjë që do të konsiderohej normale dhe presioni në rritje ndaj konsumatorëve dhe bizneseve.

Pra, shtrohet pyetja se sa i suksesshëm është në të vërtetë strumbullari i vështirë nga energjia ruse nëse Evropa ka grumbulluar mjaft burime të reja, nëse stoqet e saj mund ta përballojnë atë gjatë dimrit, nëse përpjekjet e ruajtjes mund të bëjnë një ndryshim dhe nëse qeveritë mund të ndihmojnë në mbrojtjen e konsumatorëve nga rritja e çmimeve.

Ndërkaq, në Moskë, shkruan The New York Times, transmeton Demokracia.com, zyrtarët rusë shikojnë dhe presin për atë që ata besojnë se është kolapsi i pashmangshëm i ekonomisë.

“Unë mendoj se dimri i ardhshëm do të tregojë se sa real është besimi i tyre në mundësinë e refuzimit të gazit rus”, tha ministri rus i Energjisë, Nikolai Shulginov, në një intervistë për agjencinë shtetërore ruse të lajmeve, Tass.

“Kjo do të jetë një jetë krejtësisht e re për evropianët. Unë mendoj se, me shumë mundësi, ata nuk do të jenë në gjendje të refuzojnë”, tha ai.

Mediat shtetërore ruse janë plot me raporte për protesta në Evropë. Italianëve, raportoi rrjeti televiziv RT, u thuhet që të ziejnë makaronat e tyre për vetëm dy minuta, ndërsa gjermanët po heqin dorë nga dushi.

Mesazhi: Herët a vonë, uniteti i evropianëve kundër Rusisë do të shembet nën trysninë e çmimeve të larta të gazit, ndërsa pozita e Rusisë është ngritur nga lufta.

“Ne nuk kemi humbur asgjë dhe nuk do të humbasim asgjë”, tha sot presidenti Putin në një konferencë ekonomike në Vladivostok.

Megjithatë, gjithnjë e më shumë, liderët e Evropës po sinjalizojnë se, pasi kanë kaluar muaj duke u përgatitur për këtë moment, ata janë gati për përballje.

“Tani puna jonë po shpërblehet!”, tha të mërkurën në Bruksel presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen.

“Në fillim të luftës, gazi i tubacionit rus ishte 40 për qind e të gjithë gazit të importuar. Sot ajo ka rënë në vetëm 9 për qind të importeve tona të gazit”, deklaroi von der Leyen.

Kjo për shkak se liderët evropianë – veçanërisht ata nga Italia dhe Gjermania, të cilët mbështeten më së shumti në energjinë ruse, kanë kryqëzuar globin. Nga Algjeria në Katar, Senegali e Kongo deri në Kanada kanë negociuar marrëveshje për të zëvendësuar furnizimet ruse.

Gjermania ka mbështetur gjithashtu shumë Norvegjinë dhe Holandën, të cilat ranë dakord të zgjasin jetën e fushës së tyre më të madhe të gazit për të luftuar krizën energjetike.

Si rezultat, varësia e Gjermanisë nga gazi i lirë rus – dikur më shumë se gjysma e importeve të saj të gazit të përgjithshëm, u ul në më pak se 10 për qind në muajin gusht. Të paktën një marrëveshje tjetër evropiane e gazit pritet të shpallet së shpejti, tha privatisht një zyrtar i qeverisë gjermane.

Në Itali, si vend importuesi i dytë më i madh në Evropë i gazit rus, konsumi nga Moska ka rënë nga 40 për qind në 23 për qind.

Scholz dhe liderë të tjerë evropianë po pretendojnë në mënyrë sfiduese fundin e një epoke – të nevojshme prej kohësh, por tashmë përfundimtare.
Për dekada të tëra, që datonin në ditët e Bashkimit Sovjetik, Moska i kishte këmbëngulur Gjermanisë dhe të tjerëve se ishte një partner i besueshëm energjetik, pavarësisht nga konteksti politik. Por tani, thonë udhëheqësit evropianë, Putin e ka shkatërruar këtë mirëkuptim.

“Diçka që ishte e vërtetë gjatë Luftës së Ftohtë nuk vlen më”, tha Scholz fundjavën e kaluar.

“Rusia nuk është më një furnizues i besueshëm i energjisë. Kjo është pjesë e realitetit të ri”, theksoi Scholz.

Ai realitet i ri, ndoshta, nuk duhet të kishte ardhur si një tronditje e tillë. Magjia e Putinit për gazin daton në vitin 2004, kur Gazprom ndërpreu furnizimet në Bjellorusi, në një betejë për kontrollin e një tubacioni transit në Evropën Perëndimore. Edhe atëherë, shkurtimet ndërprenë furnizimin për Gjermaninë dhe Holandën.

Në vitin 2009, ndërsa Ukraina kërkonte anëtarësimin në NATO nën një president properëndimor, Putin urdhëroi një reduktim të fluksit të gazit nëpër vend, por pasi Ukraina zgjodhi një president pro-rus një vit më vonë, Kremlini e shpërbleu atë me një ulje prej 30 për qind të çmimeve të gazit natyror.

Dhe, madje edhe përpara se Rusia të pushtonte Ukrainën, ajo reduktoi eksportet në verën e vitit 2021 dhe nuk rimbushi vendet e magazinimit në pronësi të Gazprom në Evropë.

Sergey Vakulenko, një analist në Bon të Gjermanisë, i cili ka punuar për vite në industrinë energjetike të Rusisë, tha se gjatë dy dekadave të fundit zyrtarët rusë kishin parë fuqinë gjeopolitike që SHBA-ja e kishte marrë nga ndikimi i saj mbi sistemin financiar global dhe u përpoq të shfrytëzojë statusin e Rusisë si një eksportues kryesor i energjisë në një mënyrë të ngjashme.

“Kishte një dëshirë të madhe, si superfuqi, për të pasur diçka të ngjashme”, tha ai. “Kishte ndjenjën se nafta dhe gazi ishin përgjigjja”, shtoi ai.

Megjithatë, shkurtimet e Rusisë në eksportet e gazit në Evropë që nga pushtimi i saj në Ukrainë janë të një rendi tjetër të përmasave.
“Ky tani është vetëm shantazh”, tha Mikhail Krutikhin, një analist rus i energjisë.
“Ne nuk e kemi parë atë në këtë shkallë më parë”, u shpreh ai.

Duke shkuar kaq larg, Putin ka kërkuar edhe rreziqe më të mëdha. Bravadoja në Moskë fsheh një të vërtetë të vështirë: Evropa ka qenë prej kohësh tregu më i rëndësishëm i eksportit për gazin rus, një produkt që, duke pasur parasysh përpjekjet e nevojshme për të ndërtuar tubacione, nuk riorientohet lehtësisht në destinacione të tjera, transmeton Demokracia.com.

Një parashikim i brendshëm ekonomik i Qeverisë ruse i përshkruar këtë javë nga Bloomberg News, vlerësoi se një ndërprerje e plotë e gazit në Evropë do të kushtonte deri në 6.6 miliardë dollarë të ardhura tatimore të humbura.

Por, me çmimet e larta të naftës dhe gazit që kanë arritur të fitojë Gazprom një fitim rekord prej 41.75 miliardë dollarësh në gjysmën e parë të vitit, 10 miliardë prej të cilave ia kaloi Kremlinit, është një kosto që presidenti Putin e ka llogaritur si të pranueshme.

Për Rusinë, nafta është burimi më i madh i të ardhurave dhe Putin mund të jetë i prirë të përdorë gazin si një armë politike derisa të mundet, tha Thomas O’Donnell, një ekspert i energjisë në “Shkollën Hertie”, një shkollë e politikave publike në Berlin.

“Ky është vendi ku ai ka fuqinë e tij më të madhe për të shkaktuar më shumë telashe në Bashkimin Evropian – ndikimin ekonomik, ndarjet e kështu me radhë. Dhe nga ana tjetër, është shumë më pak para për të”, tha O’Donnell për gazin rus.

“Është një levë që ai e di se do ta humbasë brenda një viti – ose ndoshta edhe pas këtij dimri”, theksoi ai.

Dhe shumë mund të varen nga ashpërsia e dimrit ose nëse ka një ngjarje ekstreme të motit.

Edhe nëse importet e gazit natyror të lëngshëm në Evropë nga burime të tjera vazhdojnë me shkallën e tyre të lartë rekord, një studim i publikuar këtë javë nga instituti kërkimor, Bruegel, vlerësoi se një ndalim i plotë i furnizimeve ruse do të kërkonte që e gjithë Evropa të reduktonte konsumin e saj me 15 për qind.

Vendet evropiane që më parë mbështeteshin në importet e gazit rus për pjesë të mëdha të prodhimit të tyre vendas të energjisë, janë garuar për të mbushur objektet e depozitimit të gazit. Gjermania është tani me kapacitet 86 për qind, Italia me pothuajse 84 për qind.

Në Gjermani, lojtarët e mëdhenj të industrisë kanë arritur deri më tani të ulin konsumin e tyre me rreth 20 për qind. Një sasi e ngjashme do të duhet të hiqet nga përdorimi i amvisërisë, sipas modeleve të ministrisë gjermane të Energjisë dhe Ekonomisë, nëse gazi rus mbetet i mbyllur.

Evropa synon të ketë zgjidhje të mjaftueshme të gazit natyror të lëngshëm deri në vitin e ardhshëm. Çelësi për të mbijetuar këtë dimër përballë një mbylljeje të Nord Stream do të jetë shembull se sa mirë do të punojnë së bashku shtetet evropiane. Franca dhe Gjermania ranë dakord këtë javë që Parisi të dërgojë çdo sasi gazi të tepërt në Gjermani, ku ai është shumë i nevojshëm, dhe në këmbim Berlini premtoi të dërgonte energjinë e tij shtesë.

Gjermania ka nënshkruar gjithashtu një marrëveshje solidariteti për gazin me Austrinë dhe Republikën Çeke, ku një protestë prej 70,000 personash në kryeqytet fundjavën e kaluar u fokusua në çmimet e tepruara të energjisë.

Çështja e ndërlikuar do të jetë ajo që do të ndodhë nëse industria më kritike gjermane duhet të reduktojë, dhe votuesit fillojnë të këmbëngulin që furnizimet të mos devijohen te fqinjët evropianë. Është një sfidë që mund të përballen shumë liderë evropianë këtë dimër, paralajmëroi Annalena Baerbock, ministrja e Jashtme e Gjermanisë.

“Kjo do të jetë pyetja kryesore që do të na vërë vërtet në sprovë në muajt e ardhshëm”, tha Baerbock, në një takim të ambasadorëve gjermanë në Berlin këtë javë.

“A do të jemi në gjendje të sigurojmë furnizimin tonë me energji për të gjithë njerëzit në Evropë së bashku në solidaritet apo jo?”.

KËTU mund ta lexoni artikullin e publikuar në The New York Times. /Demokracia.com/