aleksandar vuçiq

Radari serb: Kështu funksionon Serbia nën regjimin e Vuçiqit, ai përdor frikën dhe manipulimin për të siguruar mbështetje

Mediumi investigativ serb Radar ka ndriçuar mënyrën specifike se si funksionon maja e pushtetit nën regjimin e Aleksandar Vuçiq në Serbi. Sipas tekstit të publikuar, ligji i heshtjes, është karakteristik për organizatat që veprojnë jashtë ligjit, por tani e sipas Radar kjo shihet edhe në mjedisin politik.

‘Ky qasje mundëson mbajtjen e kontrollit dhe pengon disidentët të kundërshtojnë vërtetë regjimin’, shkruan Radar duke përmbledhur tri ligjet mbi të cilat Vuçiq e shtrin regjimin e tij.

Ligji i Heshtjes: Ata që janë pjesë e rrethit të ngushtë të pushtetit nuk flasin kundër Vuçiqit, edhe kur përballen me persekutim mediatik.

Persekutimi Mediatik: Shërbimet propagandistike të pushtetit përdoren për të dhënë mesazhe dhe për të kujtuar rregullin e heshtjes.

Rikthimi në “Komunitet”: Pasi marrin mesazhin, individët kthehen në radhët e pushtetit me role të reja, zakonisht për të lavdëruar Vuçiqin.

Në këtë mënyrë, Vuçiq mban një kontroll të rreptë mbi elitat politike, duke përdorur frikën dhe manipulimin për të siguruar mbështetjen e tyre të vazhdueshme.

Sistemi mafioz i qeverisjes

Drejtori i kërkimeve të Qendrës së Beogradit për Politikat e Sigurisë (BCBP), Predrag Petroviq, thotë për Radar se në politologji, një sistem qeverisjeje që ka rregulla të tilla si në Serbi përcaktohet si një sistem mafioz i qeverisjes. Polici Milan Dumanoviq, nënkryetar i Sindikatit të Ri të Policisë, shprehet se është vendosur një sistem nënshtrimi ndaj Vuçiqit dhe se nuk ka thirrje për ndonjë përgjegjësi të vërtetë.

Ish-drejtori i Agjencisë Ushtarake të Sigurisë (VBA), Momir Stojanoviq, deputet i SNS-it që ka lënë partinë në vitin 2016, beson se të gjithë ata që nuk janë më në krye të pushtetit janë të kënaqur në një mënyrë që i kënaq ata, çka është karakteristike për mafian, si dhe që nuk ka hetime për pasurinë. Ky sistem presioni dhe sinekura për të respektuar omertën është i dukshëm në shembuj konkretë. Ish-presidenti dhe presidenti i parë dhe themeluesi i SNS-it, Tomislav Nikoliq, është larguar, dhe më pas është shpërblyer publikisht me një funksion të ri dhe një vilë shtetërore pasi u dërgua në pension politik në vitin 2017.

Ish-ministri i Punëve të Brendshme dhe Mbrojtjes, Nebojsha Stefanoviq, ishte i ekspozuar ndaj sulmeve serioze nga shërbimet propagandistike, u tërhoq nga të gjitha funksionet, por nuk u thirr për asnjë përgjegjësi në institucione. Para disa ditësh, si ish-ministër, u ftua të marrë pjesë në Ditën e Policisë. Dijana Hrkaloviq, ish-sekretare shtetërore e Ministrisë së Punëve të Brendshme, kaloi më keq, sepse ndaj saj po zhvillohet një procedurë penale, por është përsëri mysafire e shpeshtë e shërbimeve propagandistike që e akuzonin për gjëra shumë më të këqija sesa akuza. Në shembullin e Stefanoviqit dhe Hrkaloviqit shihet rregulli i artë që edhe në momentet e përplasjeve më të mëdha publike midis tyre, ata treguan besnikëri të pakushtëzuar ndaj Vuçiqit.

Predrag Petroviq, nga BCBP-ja, shpjegon se në një shtet mafioz nuk është thelbësore të ketë një lidhje të provuar me grupet e krimit të organizuar, por që shteti të udhëhiqet në mënyrën siç udhëhiqet mafia. “Këto janë kanale joformale dhe afërsi me njeriun më të fuqishëm, pa marrë parasysh funksionet formale. E shohim këtë tek ne, sepse ekziston një mekanizëm i fortë joformal jo vetëm që mban të kapura institucionet e shtetit, por bëhet fjalë për një sistem të ri parainstitucional që politologët e quajnë shtet mafioz. Një koncept të tillë politologët nga Hungaria e kanë vërejtur dhe e kanë zhvilluar shkencërisht si shtet mafioz që nënkupton kapjen e institucioneve, por edhe e tejkalon këtë, sepse gjithçka në fakt udhëhiqet joformalisht.”

Përshkrimi yt i sistemit politik në Serbi tregon se dominimi i besnikërisë personale dhe afërsisë me njeriun më të fuqishëm, Aleksandar Vuçiq, janë faktorët kryesorë të fuqisë, në vend të funksioneve formale apo pozicioneve partiake. Shembuj si Novak Nediq, i cili është sekretar i përgjithshëm i qeverisë, por ka fuqi të madhe për shkak të afërsisë me Vuçiqin, dhe jo për shkak të funksionit të tij formal, ilustrojnë këtë realitet. Edhe Diana Hrkaloviq, e cila kishte shumë fuqi në Ministrinë e Punëve të Brendshme pa pasur funksione më të rëndësishme, është një shembull tjetër.

Petroviq thotë se pushteti dërgon një mesazh të qartë se kurrë nuk do t’i braktisë njerëzit e vet, pavarësisht gabimeve të tyre, gjë që në teori përkufizohet si një shenjë e një shteti mafioz. Ai shton: “Personat si Stefanoviq dhe Hrkaloviq mund të shkaktojnë dëm të madh nëse braktisen plotësisht. Ky është mënyra e zgjidhjes së problemeve në mënyrë parainstitucionale, që nuk është karakteristike për vendet demokratike.”

Shembulli i Tomislav Nikoliqit

Një shembull i dukshëm i apanazhit dhe omertas është Tomislav Nikoliq, themeluesi i progresistëve. Në fund të majit 2012, ai tashmë pushoi së qeni kryetar i partisë si president i sapozgjedhur i shtetit dhe më parë këtë mesazh e përfaqësonte më së shumti në opinion zëvendësi dhe pasardhësi i tij në krye të partisë, Aleksandar Vuçiq.

Kryetari i ri i partisë përparimtare nuk e kishte problem të qëndronte në krye të partisë për plot gjashtë vjet si president i Serbisë, nga viti 2017 deri në vitin 2023. Pasi u hoq nga kreu i SNS, Nikoliç u shtyp përsëri në vitin 2014, kur partia progresive mori pushtetin absolut dhe formoi një qeveri të udhëhequr nga kryeministri Vuçiq, në të cilën kishte kuadro partiake besnike ndaj tij.

Ai u dërgua në pension politik në vitin 2017. Para zgjedhjeve presidenciale pati një periudhë të shkurtër pasigurie, sepse Nikoliqi dërgoi mesazhe se do të kandidonte sërish për president dhe Vuçiq e kundërshtoi atë, duke pretenduar se hulumtimet tregojnë se ai është kandidati më i mirë i përparimtarët.

Dhe më pas me sa duket u arrit një zgjidhje.

Nikoliq nuk kandidoi për post por mbeti me banim në vilën e destinuar për presidentin e vendit në rrugën Uzhicka, ku qëndron prej më shumë se 12 vitesh. Dhe hesht! Gjithashtu, tashmë më 30 maj 2017, ai u emërua drejtor i Këshillit Kombëtar për Koordinimin e sapokrijuar me Federatën Ruse dhe Republikën Popullore të Kinës – një zyrë që ka staf. Ky status u legalizua zyrtarisht një vit më vonë me dekretin që caktoi vilën në Uzhicka, në vend të kreut të shtetit, si rezidencën e presidentit të Këshillit për Bashkëpunim me Rusinë dhe Kinën.

Mbetet e fshehur shuma e apanazhit të plotë për pensionin politik dhe heshtjen e Tomislav Nikoliqit, të cilin e paguajnë të gjithë qytetarët e Serbisë përmes buxhetit.

Shuma e këtij apanazhi për pension dhe heshtje politike, të cilën të gjithë qytetarët serbë e paguajnë përmes buxhetit, mbeti e fshehur. Një person i brendshëm zbuloi në vitin 2018 se vetëm tarifat më elementare për vilën arrijnë në rreth 3,400 euro në muaj – 400,000 dinarë, që është sigurisht një shumë shumë më e lartë tani. Këtu nuk përfshihet, për shembull, mirëmbajtja e një pishine të hapur dhe të mbyllur në të cilën sipas Blic kontrollohet vazhdimisht gjendja mikrobiologjike, për të cilën në vitin 2022 janë paguar gjysmë milioni dinarë.

Edhe pse sinekura e Nikoliqit është publike, shuma e saj mbeti e fshehur institucionalisht. Kur gazetarët e faqes Nova.rs pyetën Agjencinë për Parandalimin e Korrupsionit 2021 për pasurinë e tij, morën përgjigjen se ai nuk është zyrtar publik. Ata në Agjenci deklaruan se Këshilli i udhëhequr nga Nikoliq nuk është autoritet publik, por organ koordinues, dhe rrjedhimisht, ai nuk është më i obliguar, tre vjet pas përfundimit të mandatit të tij presidencial, të dorëzojë informacione për pasurinë. Për këtë arsye lista e pasurisë dhe të ardhurave të ish-presidentit nuk mund të gjendet më në faqen e Agjencisë. Pra, nuk mund të krahasohet pasuria e Nikoliqit nga para se të zgjidhej president e deri më sot. Si president i sapozgjedhur, ai tashmë kishte një apartament luksoz në Beogradin e Ri, të cilin e mori si zëvendëskryeministër gjatë bombardimeve, një shtëpi në Bajcetinë, por edhe vila ilegale në Savë, të cilat zyrtarisht janë në pronësi të djemve të tij. Se nuk mjafton vetëm të heshtësh pa paraqitur informacione komprometuese, u pa në vitin 2022, në fushatën e dytë të Vuçiqit për Presidentin e Serbisë, kur Nikoliq ishte mjaft aktiv.