Rusia po bën “kërrdi” në Oqeanin Arktik, kompanitë e naftës hedhin mbeturina toksike në det
Kompanitë ruse të naftës po hedhin në mënyrë të paligjshme miliona tonë mbeturina të naftës nga shpimi i puseve të naftës, një praktikë që po shkakton kërdi mjedisore duke ndotur lumenjtë veriorë që derdhen në Oqeanin Arktik.
Një hetim i mediave të pavarura ruse ka gjetur se rregulloret që mbikëqyrin depozitimin e mbeturinave të shpimit shpërfillen në mënyrë rutinore, me ryshfete që u paguhen inspektorëve, të dhënat nuk merren nga dokumentet e kërkuara dhe kompanitë kryesore të naftës që i bëjnë presion rregullatorëve që të shikojnë në mënyrë efektive anën tjetër. “Kjo histori përsëritet çdo vit,” tha një burim në industrinë e naftës në Khanty-Mansi, një rajon perëndimor siberian që është shtëpia e disa prej fushave më të mëdha të naftës të Rusisë.
Burimi foli në kushte anonimiteti, duke cituar frikën e ndëshkimit nga zyrtarët për diskutimin e çështjes. Edhe kur inspektorët qeveritarë zbulojnë shkelje, ata lëshojnë rregullisht urdhra për kompanitë që t’i përmbahen ligjit – por nuk i detyrojnë ata të pastrojnë vendet. “Inspektorët vijnë nga Moska, largohen me valixhe parash dhe lëshojnë urdhra si kjo: Ata nuk kërkojnë që ju të eleminoni shkeljet, të hiqni mbeturinat ose ta pastroni ndotjen”.
Deponitë e paligjshme të mbeturinave në fushat e gjigantit shtetëror të naftës Rosneft në rajonin Khanty-Mansi vetëm mund të bëjnë më shumë se 8 miliardë dollarë dëme mjedisore, sipas një prej tre raporteve të porositur nga Ministria e Shëndetësisë Ruse. Mesatarisht, shpimet prodhojnë rreth 560 tonë mbeturina për 1.000 metra, sipas burimeve të industrisë së naftës. Sipas të dhënave nga Ministria e Energjisë e Rusisë, 28.5 milionë metra u shpuan në Rusi në vitin 2019, viti i fundit për të cilin ka të dhëna. Kjo do të përkthehej në gati 16 milionë tonë mbeturina, sipas mesatares së vlerësuar të dhënë nga burimet e industrisë së naftës. Por sipas rregullatorit mjedisor të Rusisë, Rosprirodnadzor, vetëm 5 milionë tonë nga këto mbeturina u krijuan në vitin 2019 – një mospërputhje që sugjeron se më shumë se 10 milionë tonë mund të jenë hedhur në mënyrë të paligjshme.
Rregulloret mjedisore kërkojnë që mbeturinat toksike të shpimit të përpunohen ose të hidhen në deponi të veçanta që janë krijuar për të mbajtur toksinat nga rrjedhja në ujërat nëntokësore. Në shumë puse në të gjithë Rusinë, mbeturinat ruhen aty pranë në llogore të përkohshme të njohura si pellgje ose “hambare llumi”. Në varësi të madhësisë dhe thellësisë së një pusi, pellgje të shumta mbajtëse për një instalim të vetëm mund të zënë një sipërfaqe të kombinuar deri në 2.500 metra katrorë. Sipas rregulloreve, muret dhe fundi i gropave të llumit supozohet të jenë të izoluar për të parandaluar që substancat toksike të mos rrjedhin në ujërat nëntokësore dhe tokën.
Por asnjë agjenci rregullatore, qoftë në nivel rajonal apo federal, nuk inspekton integritetin e pellgjeve ose materialeve izoluese. “Ka shumë pak të dhëna për studimin e shpimit të mbeturinave”, tha Ivan Blokov, drejtor i Departamentit për Programet, Kërkimin dhe Ekspertizën në Greenpeace Rusia.
“Por ka të dhëna të qarta se si derdhet vaji. Kripëzimi i tokave, shtypja e bimëve, ndryshimet në përbërjen e specieve të florës dhe faunës”. “Nëse do të ishte vetëm një hambar me llum, nuk do të kishte asgjë të tmerrshme, problemi është se ka shumë prej tyre që po shkaktojnë katastrof mjedisore. Dhe ne mund të shohim se sa naftë transportojnë lumenjtë veriorë në Oqeanin Arktik” Shpueset sovjetike të naftës u përpoqën të përfshinin teknologjitë perëndimore në vitet 1980, por ato ishin të shtrenjta, tha Oleg Mitvol, një ish zëvendës shef i Rosprirodnadzor. Në vend të kësaj, llumi u varros pranë puseve. Në 1998, Rusia miratoi një ligj që kërkon që mbeturinat të përpunohen dhe neutralizohen, ose të ruhen në deponi të veçanta. Sipas Yevgenia Kisisova, e cila punoi në sektorin rajonal Khanty-Mansi të Ministrisë së Burimeve Natyrore dhe Mjedisit, disa kompani të naftës, përfshirë Yukos të Mikhail Khodorkovsky, ndërtuan pellgje mbajtëse të dizajnuara siç duhet në fund të viteve 1990; disa prej tyre janë ende duke funksionuar.
Megjithatë, tha ajo, “pjesa tjetër e deponive ishin thjesht imitime, me kusht që të kishte leje operimi”. Që nga viti 2015, tha Kisisova, kishte rreth 10,000 pellgje mbajtëse në rajonin Khanty-Mansi dhe 300 të reja shfaqeshin çdo vit. Një zyrtar në sektorin e naftës të rajonit, i cili foli në kushte anonimiteti, tha se kompanitë e naftës shpesh i nënvlerësojnë vendet e tyre të shpimit dhe hambaret e llumit.
Ky pohim mbështetet nga një inspektim i Rosneft në vitin 2017 nga Rosprirodnadzor, i cili zbuloi se vetëm në një nga fushat e gjigantit shtetëror të naftës, operonte 34 puse pa lejet e nevojshme. Një burim i industrisë së naftës i cili punon në rajonin Khanty-Mansi i tha në kushte anonimiteti se nuk kishte asnjë rregullim për tamponët e puseve të ndërtuar në mënyrë të paligjshme. /Ballkani.info/
