Historiku

Historiku i 75 viteve konflikt midis hebrenjve dhe arabëve

Me të gjitha uljet dhe ngritjet e saj, prej 75 vitesh konflikti që shpërtheu mes izraelitëve dhe palestinezëve nuk ka gjasa të marrë fund. Siç ndodh në çdo luftë, edhe në këtë rast ka shkaqe dhe arsye, të cilat në shumicën e tyre mbeten ende të njëjta dhe të pandryshuara jo vetëm gjatë 7 dekadave të fundit, por edhe gjatë shekujve që nga konflikti mes tyre Arabët i kanë rrënjët në vitet e lashta, biblike.

Ky është një konflikt që është thelbi i të ashtuquajturës çështje të Lindjes së Mesme, në qendër të të cilit është konflikti mes palestinezëve dhe shtetit të Izraelit, ku të gjithë bien dakord se pa një kornizë të qartë për bashkëjetesën mes dy popujve, nuk do të ketë kurrë paqe në rajon, raporton abcnews.al.

Më 14 maj 1948, Izraeli shpalli pavarësinë e tij me Chaim Weizmann si presidentin e parë dhe udhëheqësin sionist David Ben Gurion si kryeministër. I kishte paraprirë disa muaj më parë, më 29 nëntor 1947, miratimi i rezolutës nr.181 nga OKB-ja që ndante Palestinën në një shtet izraelit dhe arab dhe duke e kthyer Jerusalemin në një qytet ndërkombëtar pa kufij.

Sipas këtij vendimi qyteti i vjetër i Jeruzalemit, si dhe Bregu Perëndimor, kaluan nën kontrollin jordanez, ndërsa qyteti i ri iu dha izraelitëve. Arabët filluan protesta të dhunshme kundër hebrenjve, në një kohë kur rajoni ishte shtëpia e 590,000 hebrenjve dhe 1,320,000 arabëve.

Pikërisht një ditë pas shpalljes së shtetit të Izraelit, më 15 maj 1948, do të shpërthente lufta e parë arabo-izraelite, ku pesë vende arabe (Egjipti, Jordania, Siria, Libani dhe Iraku) do të pushtonin tokat izraelite, raporton abcnews.al.

Egjipti aneksoi Sinain dhe Gazën dhe kjo e fundit pushtoi Bregun Perëndimor. Pas një viti armiqësish, palët ndërluftuese nënshkruan një armëpushim duke mbajtur territoret që ata pushtuan.

Megjithatë, ishte një armëpushim që nuk mund të zgjaste, pasi shteti i vogël hebre ishte i vendosur mes detit dhe armiqve të lashtë dhe pa një vend për t’u mbrojtur kundër një sulmi tjetër.

Pothuajse saktësisht 20 vjet më vonë, shpërtheu lufta e dytë arabo-izraelite, e njohur në histori si “Lufta Gjashtë Ditore”. Ishte viti 1967, kur Izraeli do të kapte dhe do të sulmonte fillimisht forcat e Egjiptit, Jordanisë dhe Sirisë që ishin gjithashtu gati për ta sulmuar atë, duke pushtuar brenda pak ditësh territore të rëndësishme që deri atëherë i përkisnin vendeve të mësipërme, si gadishulli Sinai, Rripi i Gazës, Bregu Perëndimor dhe Golan.

Që atëherë, termi “territore të pushtuara” është i njohur për këto zona. Pas përparimit të papritur dhe pushtimit të tokave arabe nga izraelitët, një luftë e re mes dy rivalëve të përjetshëm do të fillonte vetëm 6 vjet më vonë, raporton abcnews.al.

Ishin ditë si kjo në tetor 1973 që historia do të përsëritej. Kalendari shënonte 6/10/1973, kur vendet arabe, të paaftë për të pranuar humbjen e tyre të mëparshme, filluan të ashtuquajturën “Lufta e Yom Kipur”.

Egjiptianët dhe sirianët nisën një sulm të befasishëm ndaj Izraelit në ditën e festës më të shenjtë fetare të hebrenjve, duke shënuar fillimisht suksese të rëndësishme. Egjipti dhe Siria kaluan linjat e armëpushimit në Sinai (në jug) dhe lartësitë e Golanit (në veri të Izraelit), duke përparuar në mënyrë të qëndrueshme gjatë 48 orëve të para. Megjithatë, menjëherë pas kësaj, batica do të anohet në favor të izraelitëve.

Në vetëm 10 ditë sirianët do të largohen nga lartësitë e Golanit, ndërsa në jug, në Sinai, izraelitët do të kalojnë Kanalin e Suezit (ku ishte linja e vjetër e armëpushimit të vitit ’67), dhe nëse armëpushimi nuk zbatohej, do të kishte zjarr nga Kombet e Bashkuara, ndoshta duke arritur deri në Kajro.

Ishte lufta e fundit midis shteteve arabe dhe Izraelit.

Hamasi kundër Izraelit

Tradicionalisht, vendet arabe janë kapur pas vizionit palestinez për të rifituar atdheun e tyre të humbur në tokat tani nën pushtimin izraelit. Për dekada të tëra, forcat izraelite të sigurisë kanë zhvilluar një luftë të përhershme guerile me organizatat palestineze, me shpërthime të mëdha dhe armëpushime të shkurtra.

Padyshim që sot po shpaloset një nga më të rëndat nga këto konflikte. Protagonist nga pala palestineze është organizata islamike Hamas, e cila duke nisur një sulm të befasishëm dhe të përgjakshëm në një sërë qytetesh izraelite në jug të vendit me një breshëri raketash dhe luftëtarësh që kalonin kufirin në Gaza, shkaktoi qindra viktima dhe në të njëjtën kohë një përgjigje të ashpër nga Tel Aviv.

Një përgjigje që, ndërkohë që sapo ka filluar, intensiteti që pritet të marrë në ditët në vijim, vlerësohet se do të ketë efekt në rritjen dramatike të numrit të të vdekurve nga të dyja palët, ndoshta edhe në ndryshimin e hartës së Lindjes së Mesme, raporton abcnews.al.

Lufta e Libanit, masakra Sabra-Shatila, Intifada që vazhdon edhe sot, marrëveshjet e Oslos, njohja e Autoritetit Palestinez, shpërbërja e organizatave palestineze, janë disa nga kapitujt shumë të mëdhenj të konfliktit izraelito-palestinez.

Pothuajse gjithçka mbetet e hapur. Një nga kapitujt kryesorë të konfliktit izraelito-palestinez lidhet drejtpërdrejt me zhvillimet në Rripin e Gazës, nga i cili Izraeli u tërhoq në vitin 2005.

Kronika e konfliktit

Një nga këto organizata ishte Hamasi. Kjo organizatë e veçantë më 25 janar 2006 fitoj shumicën në zgjedhjet parlamentare palestineze, duke shkaktuar reagimin e Uashingtonit dhe Tel Avivit, pasi refuzon të heqë dorë nga dhuna dhe të njohë shtetin e Izraelit. Disa muaj më vonë, më 25 qershor 2006, u regjistrua konflikti i parë serioz midis luftëtarëve të Hamasit dhe forcave izraelite të sigurisë.

Anëtarët e organizatës palestineze kapin një ushtar izraelit në një bastisje të nisur nga Gaza. Izraeli përgjigjet me sulme ajrore dhe sulme nga forcat tokësore.

Një vit më vonë, më 14 qershor 2007, shpërtheu një luftë civile midis palestinezëve, me Hamasin që mbizotëronte kundër forcave të moderuara të organizatës Fatah pranë presidentit palestinez Mahmud Abbas.

Pas zhvillimit të mësipërm, një tjetër përballje luftarake mes dy palëve do të jetë çështje kohe. Më 27 dhjetor 2008, Izraeli nisi një ofensivë ushtarake 22-ditore në Gaza në përgjigje të sulmit me raketa palestineze në qytetin jugor izraelit të Sderot. Rreth 1,400 palestinezë dhe 13 izraelitë humbën jetën përpara marrëveshjes së armëpushimit.

Katër vjet më vonë, më 14 nëntor 2012, forcat izraelite të sigurisë vranë shefin e shtabit ushtarak të Hamasit,Ahmed Jabari. Pasuan tetë ditë zjarri, me palestinezët që hodhën raketa dhe Izraeli që kryente sulme ajrore, raporton abcnews.al.

Më pas tre vjet qetësi, deri në korrik 2014, kur militantët e Hamasit rrëmbyen dhe vranë tre adoleshentë izraelitë. Një luftë shtatëjavore shpërtheu midis dy palëve.

Më shumë se 2,100 palestinezë u vranë në Gaza, ndërsa 73 izraelitë thuhet se kanë vdekur, duke përfshirë 67 personel ushtarak. Në mars 2018, palestinezët filluan një sërë demonstratash në kufirin e rrethuar të Gazës me Izraelin. Trupat izraelite hapin zjarr për të ndaluar protestuesit.

Sipas raportimeve, më shumë se 170 palestinezë u vranëgjatë protestave disamujore. Paralelisht me incidentet, luftimet shpërthyen midis Hamasit dhe forcave izraelite. Rreth tre vjet më vonë, në maj 2021 dhe pas disa javësh tensioni, përleshjesh me forcat izraelite të sigurisë shpërthyen në kompleksin ku ndodhet Xhamia Al-Aksa, në vendin e tretë më të shenjtë të Islamit që ndodhet në Jerusalem.

Qindra palestinezë u plagosën. Pasi kërkoi që Izraeli të tërheqë forcat e tij nga xhamia. Hamasi lëshoi një breshëri raketash nga Gaza në Izrael.  Izraeli përgjigjet me sulme ajrore në Gaza. Luftimet vazhduan për 11 ditë, duke vrarë të paktën 250 njerëz në Gaza dhe 13 në Izrael.

Një vit më vonë, në gusht 2022, më shumë se 44 persona, përfshirë 15 fëmijë, humbën jetën në një përpjekje të izraelitëve për të goditur me sulme ajrore udhëheqjen e lartë të organizatës terroriste “Xhihadi Islamik”.

Izraeli tha se ishte një “operacion” për të parandaluar një sulm të afërt nga grupi i mbështetur nga Irani që synonte zyrtarët e ushtrisë dhe depot e armëve.

Si kundërpërgjigje, Xhihadi Islamik lëshoi më shumë se 1000 raketa në drejtim të Izraelit, shumica e të cilave, megjithatë, janë neutralizuar nga Iron Dome, ombrella antiraketë e Izraelit.