​WEF: Bota në tranzicion drejt rendit të ri ekonomik mes krizave të shumta

Fjala e duhur për të përshkruar periudhën aktuale të krizave të shumta konvergjente që rrethojnë ekonominë globale është një “tranzicion” dhe veprimi i bankave qendrore në të njëjtën kohë me elasticitetin e tregjeve të punës dhe ribalancimin e zinxhirëve të furnizimit do të jetë ndër faktorët që vendosin se në çfarë rendi ekonomik do të rezultojë ky tranzicion, tha në një intervistë për Anadolu Agency, drejtori menaxhues i Forumit Ekonomik Botëror (WEF) Mirek Dusek.

Vërejtjet e Dusek erdhën përpara Takimit Vjetor të WEF 2023, i cili do të mbahet nga 16-20 janar në Davos, Zvicër me temën “Bashkëpunimi në një botë të fragmentuar”.

“Takimi vjetor i WEF 2023 në Davos do të mblidhet në sfondin e një perspektive ekonomike sfiduese dhe programi do të pasqyrojë atë realitet duke u fokusuar në imperativët e dyfishtë të marrjes së vendimeve të duhura për ekonomitë, kompanitë dhe komunitetet për t’i kaluar këto kohë komplekse ndërsa duke ruajtur njëkohësisht aftësinë për të bërë investime të mëdha në të ardhmen”, tha ai.

Ekonomia globale ka qenë nën presion për shkak të krizave të shumta që përfshijnë ushqimin, sigurinë e furnizimit me energji, koston e jetesës, inflacionin e lartë dhe klimën.

Mungesa e furnizimit në tregjet e energjisë ka arritur nivele rekord prej më shumë se një viti globalisht, ndërsa lufta e Rusisë kundër Ukrainës ka thelluar problemet në balancën e ofertës dhe kërkesës, duke çuar në rritje të mëtejshme të çmimeve në tregjet e energjisë, veçanërisht për gazin natyror.

Çmimet e gazit natyror TTF ishin rritur në 342 euro (364 dollarë) për megavat-orë që nga 26 gusht 2022, një rritje dramatike nga niveli prej 30 euro/MWh një vit më parë.

Pas rritjeve të mprehta gjatë vitit të kaluar, çmimet kishin rënë në 69 euro/MWh që nga 6 janari falë një dimri më të butë dhe niveleve të larta të ruajtjes në Evropë.

Rritjet e çmimeve në tregjet e ushqimit dhe energjisë janë nxitësit kryesorë të inflacionit të lartë prej dekadash në mbarë botën.

Sipas Dusek, krizat e shumta konvergjente me shkaqe të ndërlidhura po prekin miliona në mbarë botën, veçanërisht ata që jetojnë në rajonet më të cenueshme.

“Ashtu si shkaqet e këtyre krizave janë të ndërlidhura, po ashtu janë edhe zgjidhjet e tyre dhe ne duhet të konvergjojmë në identifikimin dhe veprimin e masave që jo vetëm do të zbusin rrezikun e ecjes përpara të krizave të tilla, por edhe më të rëndësishme, do të na mundësojnë të artikulojmë dhe zbatoni një agjendë të re rritjeje, vendesh pune dhe sigurie për të ardhmen”, tha ai.

Dusek tha se përshpejtimi i tranzicionit drejt energjisë së pastër, përfshirja e inovacioneve teknologjike të përparimit dhe futja e mekanizmave diplomatikë efektivë për një botë më konkurruese janë ndër fushat e veprimit që mund të ndihmojnë botën të dalë nga kjo periudhë pasigurie me rritjen e elasticitetit.

Ai e përshkroi situatën aktuale si një “tranzicion”.

“Veprimi i bankave qendrore në të njëjtën kohë me elasticitetin e tregjeve të punës dhe natyrën e riorganizimit të zinxhirëve të furnizimit do të jenë ndër faktorët që vendosin se në çfarë lloj rendi ekonomik do të rezultojë ky tranzicion,” tha Dusek, ndërsa duke bërë thirrje për politika efektive të qeverisë për të njohur kushtet aktuale si një mundësi për të zbatuar “reformën e politikave shumë të nevojshme”.

“Para së gjithash, politika duhet të mbështesë tranzicionin drejt burimeve më të qëndrueshme të energjisë me synimin e shkëputjes së rritjes ekonomike nga konsumi i energjisë, si dhe reduktimin e emetimeve të karbonit për të adresuar ndryshimet klimatike,” tha ai.

“Në këtë drejtim, shqetësimi i thellë i kohëve të fundit rreth pasigurisë energjetike që rrjedh nga goditjet ekonomike dhe gjeopolitike duhet të sigurojë vrull për të përshpejtuar lëvizjen drejt një modeli më të qëndrueshëm të energjisë.”

Krizat janë globale në ndikimin e tyre në një mënyrë të paprecedentë dhe politikat duhet gjithashtu të ndiqen në një mënyrë sa më bashkëpunuese midis qeverive në mbarë botën, sipas Dusek.

“Ne kemi parë tashmë banka qendrore në mbarë botën duke punuar së bashku për të luftuar inflacionin dhe politika më e gjerë e qeverisë për të adresuar çështjet globale sistemike duhet gjithashtu të maksimizojë mundësitë për veprim të koordinuar,” vuri në dukje ai.

Bankat qendrore kanë miratuar një politikë të rritjes së normave në një përpjekje për të zbutur inflacionin në rritje.

Dusek vuri në dukje se mes këtyre krizave, misioni i WEF-së për të nxitur bashkëpunimin publik-privat nuk ka qenë kurrë më i rëndësishëm apo urgjent, si për të lundruar në krizat aktuale, ashtu edhe për të nxitur ndryshime të prekshme, pozitive për sistemin, duke ecur përpara.

“Të bashkosh një gamë të gjerë palësh të interesuara është çelësi për të krijuar mirëkuptim dhe përafrim, për të shkallëzuar inovacionin dhe për të gjetur zgjidhje proaktive për çështjet tona të përbashkëta përmes veprimeve të prekshme,” shtoi ai.